Current Affairs | चालू घडामोडी आणि महत्वाचे प्रश्न | 13 February 2024

National

• युनिफाइड पेमेंट इंटरफेस (UPI) सेवांची व्याप्ती हळूहळू वाढत आहे. आता या यादीत श्रीलंका आणि मॉरिशसचीही नावे जोडली गेली आहेत. NPCI ने 2016 मध्ये UPI सेवा सुरू केली.
  • UPI सिस्टीम ही एक मोबाईल ऍप्लिकेशन आधारित प्रणाली आहे जी बँक खात्यांमधून पैसे भरण्याची सुविधा प्रदान करते. नुकतीच ही सुविधा फ्रान्समध्येही सुरू करण्यात आली.

• भारताचा अव्वल एकेरी खेळाडू सुमित नागलने चेन्नई ओपन टेनिस स्पर्धेचे एकेरीचे विजेतेपद पटकावले.
  • अंतिम फेरीत त्याने इटलीच्या लुका नार्डीला पराभूत करून चॅलेंजर स्तरावरील एकेरीतील पाचवे विजेतेपद पटकावले. त्याने 2017 मध्ये बेंगळुरू ओपनमध्ये पहिला चॅलेंजर जिंकला आणि काही वर्षांनी ब्युनोस आयर्स चॅलेंजर विजेतेपद जिंकले.

• हैदराबादमध्ये संगीत नाटक अकादमीने अशा प्रकारचे पहिले प्रादेशिक केंद्र स्थापन केले, जे ‘दक्षिण भारत सांस्कृतिक केंद्र’ म्हणून ओळखले जाईल.
  • माजी उपराष्ट्रपती श्री एम. व्यंकय्या नायडू आणि केंद्रीय मंत्री जी किशन रेड्डी यांनी 12 फेब्रुवारी रोजी त्याचे उद्घाटन केले. यासोबतच ‘भारत कला मंडपम सभागृह’ची पायाभरणीही करण्यात आली.

• रफिनलंडचे माजी पंतप्रधान अलेक्झांडर स्टब यांनी देशात झालेल्या राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत ऐतिहासिक विजय नोंदवला आहे.
  • नॅशनल कोलिशन पार्टीचे उमेदवार स्टब यांना 51.6 टक्के मते मिळाली, तर हाविस्टो यांना 48.4 टक्के मते मिळाली. स्टब यांनी 2014-2015 मध्ये देशाचे पंतप्रधान म्हणून काम केले.
  • फिनलंड हा स्वीडन, नॉर्वे आणि रशियाच्या सीमेला लागून असलेला उत्तर युरोपीय देश आहे. फिनलंडची राजधानी हेलसिंकी आहे.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आदिवासी लोकसंख्येच्या उत्थानावर लक्ष केंद्रित करून झाबुआ, मध्य प्रदेश येथे विकास प्रकल्प समर्पित केले.
  • आहार प्रशिक्षण योजनेअंतर्गत, पंतप्रधान मोदींनी विशेष मागास जमातींमधील सुमारे 2 लाख महिला लाभार्थ्यांना मासिक हप्ते देखील वितरित केले

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी महिन्याच्या अखेरीस किंवा मार्चच्या पहिल्या आठवड्यात चेर्लापल्ली, तेलंगणा येथे आगामी चौथ्या टर्मिनलचे उद्घाटन करणार आहेत.
  • केंद्रीय पर्यटन, संस्कृती आणि ईशान्य क्षेत्राचा विकास मंत्री, जी. किशन रेड्डी यांनी सिकंदराबाद रेल्वे स्थानकाच्या पुनर्विकासासाठी अंदाजे ₹700 कोटी खर्च होत आहे यावर प्रकाश टाकला

• केंद्रशासित प्रदेशातील अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातींच्या विद्यमान याद्या सुधारित करण्याच्या उद्देशाने J&K शी संबंधित तीन विधेयकांना राज्यसभेने मंजुरी दिली आहे.

• सरकार आयुष्मान भारत योजनेचे लाभ मान्यताप्राप्त सामाजिक आरोग्य कार्यकर्ते (आशा) आणि अंगणवाडी सेविका/मदतनीस यांना देण्याच्या तयारीत आहे.

Economics

• कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO) ने आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी EPF व्याजदर 8.25% पर्यंत वाढवण्याचा निर्णय घेतला आहे.

• पेटीएम ई-कॉमर्सचे नाव बदलून पै प्लॅटफॉर्म असे करण्यात आले आहे. या रीब्रँडिंगसोबतच, ओपन नेटवर्क फॉर डिजिटल कॉमर्स (ONDC) मध्ये कार्यरत असलेले Bitsila, कंपनीला विकत घेतले आहे.

Technology

• इंडियन रिन्युएबल एनर्जी डेव्हलपमेंट एजन्सी लिमिटेड (IREDA) ने अक्षय ऊर्जा क्षेत्रातील नावीन्य आणि संशोधनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी IIT भुवनेश्वरसोबत करार केला आहे. IREDA या भारतीय सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमाची स्थापना 1987 मध्ये झाली.

• विज्ञान, तंत्रज्ञान, अभियांत्रिकी, गणित आणि औषध क्षेत्रामध्ये महिलांना सक्षम करण्यासाठी भारतीय राष्ट्रीय विज्ञान अकादमी (INSA) ने स्वाती (Science for Women-A Technology & Innovation- SWATI) पोर्टल सुरू केले.

• अंदमान आणि निकोबार कमांडमध्ये अंडरवॉटर हार्बर संरक्षण आणि पाळत ठेवणे प्रणालीचे उद्घाटन करण्यात आले.
  • भारताची सागरी सुरक्षा आणि ऑपरेशनल क्षमता वाढवण्याच्या महत्त्वपूर्ण वाटचालीत, नौदल प्रमुख (CNS) ॲडमिरल आर. हरी कुमार यांनी अलीकडेच अंदमान आणि निकोबार कमांड (ANC) या भारतातील एकमेव ऑपरेशनल ट्राय सर्व्हिस कमांडला महत्त्वपूर्ण भेट दिली.

Sports

• गतविजेत्या ऑस्ट्रेलियाने आयसीसी अंडर-19 विश्वचषक 2024 च्या अंतिम फेरीत भारताचा पराभव करून विजेतेपद पटकावले. ऑस्ट्रेलियाने हे विजेतेपद पटकावण्याची ही चौथी वेळ आहे.
  • फायनलमध्ये ऑस्ट्रेलियाने भारताचा पराभव करण्याची ही सलग तिसरी वेळ आहे. स्पर्धेत सर्वाधिक धावा भारताच्या उदय सहारनने (३९७ धावा) केल्या होत्या आणि सर्वाधिक बळी दक्षिण आफ्रिकेच्या क्वेना माफाकाने (२१ विकेट्स) घेतल्या होत्या.

• एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये द्विशतक झळकावणारा पहिला श्रीलंकेचा क्रिकेटपटू बनून पथुम निसांकाने इतिहास रचला आहे.
  • निसांकाने 139 चेंडूत 210* धावांची शानदार खेळी खेळली. निसांकाने सनथ जयसूर्याचा यापूर्वीचा १८९ धावांचा विक्रम मोडला. जयसूर्याने 2000 मध्ये शारजाहमध्ये भारताविरुद्ध ही खेळी खेळली होती.

Awards

• इस्रोचे अध्यक्ष एस. सोमनाथ यांना के.पी.पी. नांबियार पुरस्कार प्रदान करण्यात आला आहे.

• भारताच्या डिजिटल लँडस्केपला आकार देण्यासाठी नवीन काळातील प्रभावशाली आणि निर्मात्यांच्या उल्लेखनीय योगदानाचा गौरव करण्यासाठी भारत सरकार ‘राष्ट्रीय निर्माते पुरस्कार’ सुरू करत आहे.

Other

• दरवर्षी 12 फेब्रुवारी रोजी, International Day for the Prevention of Violent Extremism as and when Conducive to Terrorism (PVE Day) म्हणून साजरा केला जातो.

• जागतिक युनानी दिन दरवर्षी 11 फेब्रुवारी रोजी साजरा केला जातो, हाकीम अजमल खान, एक प्रसिद्ध युनानी अभ्यासक आणि युनानी औषधाच्या क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान देणारे दूरदर्शी यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो.

• दरवर्षी 13 फेब्रुवारी रोजी जागतिक रेडिओ दिन साजरा केला जातो.

• स्वामी दयानंद सरस्वती यांच्या 200 व्या जयंतीनिमित्त एका महत्त्वपूर्ण स्मरणार्थ, पंतप्रधान मोदींनी पूज्य स्वामींच्या जन्मस्थानी, मोरबी, गुजरात येथे टंकारा येथे व्हिडिओ संदेशाद्वारे सखोल भाषण केले.
  • महर्षी दयानंद सरस्वती, मूल शंकर तिवारी यांचा जन्म १२ फेब्रुवारी १८२४ रोजी टंकारा, गुजरात येथे झाला, भारतीय समाजाचे एक दिग्गज होते ज्यांचा प्रभाव आजही कायम आहे